تجارت کالا، اعم از واردات و صادرات، همواره به‌عنوان یکی از عمده‌ترین منابع اقتصادی و مالی کشورها شناخته میشود و می‌تواند درآمد ارزی قابل توجهی را به همراه داشته باشد.
با توجه به تأثیر و اهمیت بالای این فعالیت در رشد اقتصادی هر کشور، قوانین و مقررات گمرکی مشخصی تدوین شده است که تمامی افراد و شرکت‌های تجاری موظف به پیروی از آن‌ها هستند.
دو واژه “دموراژ” و “دسپچ” از معروف‌ترین اصطلاحات در عرصه تجارت بین‌المللی به شمار می‌آیند و آشنایی با روش‌های محاسبه هزینه و مفهوم دموراژ می‌تواند به طرز چشمگیری از ضررهای احتمالی بکاهد.
برای حمل و نقل دریایی مطمئن و سریع کالاهای خود، شرکت حمل و نقل دریایی آرنا پترولیا بهترین انتخاب شماست. این شرکت با بهره‌گیری از تیمی مجرب و ناوگانی مجهز، خدماتی جامع در زمینه حمل و نقل بین‌المللی ارائه می‌دهد که تضمین‌کننده سلامت و سرعت انتقال کالاهای شماست.
اگر به دنبال شریک قابل اعتماد برای جابجایی کالاهای خود هستید، با شماره تماس ۰۲۱۹۱۰۹۹۳۱۹ تماس بگیرید و از مشاوره تخصصی آرنا پترولیا بهره‌مند شوید.
بنابراین، اگر قصد دارید در این حوزه فعالیت کنید و فرآیند ترخیص کالا از گمرک را انجام دهید، مطالعه متن زیر را از دست ندهید.
هزینه دموراژ چیست؟
اصطلاح دموراژ به معنای غرامت ناشی از تأخیر در بازگشت کشتی یا اسکله است. این واژه در صنعت حمل و نقل دریایی به جریمه‌ای اشاره دارد که در صورت عدم برگرداندن به موقع کشتی یا کانتینر به شرکت‌های کشتیرانی، اعمال میشود. بازرگانان معمولاً کشتی‌ها یا کانتینرها را برای مدت معینی از شرکت‌های حمل و نقل اجاره می‌کنند تا محموله‌های تجاری خود را از طریق این وسایل جابجا کنند.
در حمل و نقل کانتینری، اگر صاحبان کالا نتوانند کانتینر را در موعد مقرر به شرکت‌های حمل و نقل برگردانند، مسئول پرداخت هزینه‌ای به نام دموراژ خواهند بود که در واقع جریمه‌ای برای تأخیر در عودت کانتینر محسوب میشود.
تجار و بازرگانانی که در عرصه واردات و صادرات فعالیت می‌کنند، برای انتقال محموله‌های خود از کانتینرهای ارائه‌شده توسط شرکت‌های حمل و نقل استفاده می‌کنند.
این شرکت‌ها کانتینرها را برای مدت معین اجاره می‌دهند و در صورتی که کانتینر در زمان تعیین‌شده به آن‌ها بازگردانده نشود، هزینه دموراژ به عنوان جریمه اعمال میشود. برعکس، اگر کانتینر زودتر از موعد مقرر به شرکت عودت داده شود، فرآیند دیسپچ رخ می‌دهد.
هزینه دموراژ در واقع مبلغ اضافی است که واردکننده به دلیل تأخیر در دریافت کالا و عدم تحویل به موقع کانتینر، باید پرداخت کند. این اصطلاح در زبان لاتین نیز به معنای خسارت ناشی از تأخیر است. محاسبه این هزینه بسته به ترمینال‌های مختلف متفاوت است و به همین دلیل آشنایی با قوانین و ضوابط مرتبط با دموراژ در حین حمل و نقل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
چگونه هزینه دموراژ محاسبه میشود؟
همان‌طور که در تعریف دموراژ به عنوان نوعی جریمه بابت تأخیر در تحویل کالا اشاره شده، روش محاسبه این هزینه‌ها به طور قابل توجهی متنوع است. این محاسبات تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله اندازه و نوع کانتینر قرار دارد و به صورت روزانه انجام میشود.
به عنوان مثال، هزینه دموراژ برای یک کانتینر یخچالی بیشتر از یک کانتینر عادی خواهد بود. علاوه بر این، شرکت‌های حمل و نقل نیز نرخ‌های متفاوتی را برای این خدمات تعیین می‌کنند. همچنین، لازم به ذکر است که محاسبه هزینه دموراژ بلافاصله پس از پایان زمان مجاز شروع میشود.
به همین دلیل، در هنگام محاسبه هزینه دموراژ، توجه به جزئیات بسیار حائز اهمیت است. یکی از عوامل تأثیرگذار، موقعیت جغرافیایی بندر یا محل بارگیری است.
در برخی مناطق، هزینه‌های مربوط به دموراژ ممکن است به دلیل تقاضای بالای خدمات حمل و نقل یا زیرساخت‌های محدود، افزایش یابد. به علاوه، نوع کالا نیز نقشی کلیدی ایفا می‌کند؛ کالاهای حساس به زمان، مانند مواد غذایی یا دارویی، معمولاً هزینه‌های بیشتری را به همراه دارند.
برای محاسبه دقیق دموراژ، شرکت‌ها معمولاً از فرمول‌های خاصی استفاده می‌کنند که شامل تعداد روزهای اضافی و نرخ روزانه دموراژ میشود. به عنوان مثال، اگر یک کانتینر به مدت چهار روز بیشتر از زمان تعیین‌شده در بندر باقی بماند و نرخ روزانه دموراژ ۱۰۰ دلار باشد، هزینه کل دموراژ به سادگی برابر با ۴۰۰ دلار خواهد بود.
همچنین، باید به این نکته توجه داشت که در برخی موارد، شرکت‌های حمل و نقل ممکن است تخفیف‌هایی برای مشتریان دائمی یا در شرایط خاص ارائه دهند. این امر می‌تواند به کاهش هزینه‌های دموراژ کمک کند و به نوعی به بهبود روابط تجاری بین طرفین منجر شود.
در نهایت، آگاهی از قوانین و مقررات محلی نیز می‌تواند در مدیریت هزینه‌های دموراژ مؤثر باشد. برخی کشورها ممکن است قوانین خاصی در مورد مدت زمان مجاز برای نگهداری کالا در بندر داشته باشند که در صورت عدم رعایت این قوانین، جریمه‌های سنگینی به دنبال خواهد داشت.
به طور کلی، درک جامع از عوامل مؤثر بر محاسبه هزینه دموراژ به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که بتوانند برنامه‌ریزی بهتری برای حمل و نقل کالاهای خود داشته باشند و از بروز هزینه‌های اضافی جلوگیری کنند.
آشنایی با انواع دموراژ
دموراژ در صنعت کشتیرانی به اشکال مختلفی وجود دارد که پس از درک مفهوم آن، باید با جزئیات هر یک آشنا شوید. در کشور ما، هزینه دموراژ به شکل ریالی و دلاری پرداخت میشود. همچنین نوع دیگری از دموراژ وجود دارد که در حمل‌ونقل داخلی کاربرد دارد و شامل موارد زیر است:
۱. دموراژ کانتینر:
همان‌طور که گفته شد، دموراژ عمدتاً برای کانتینرهای حمل بار به کار می‌رود. زمانی که صاحب محموله یک یا چند کانتینر را به منظور انتقال کالا اجاره می‌کند، موظف است پس از گذشت مدت معین آن‌ها را بازگرداند. در غیر این صورت، مشمول جریمه شده و باید هزینه دموراژ را بپردازد.
۲. تعریف دموراژ کشتی:
هزینه‌ای که بابت تأخیر در ترخیص کالا از گمرک پرداخت میشود، به عنوان دموراژ شناخته میشود. به عبارت دیگر، اگر صاحب محموله نتواند کالا را به موقع از انبار گمرک خارج کند، موظف به پرداخت هزینه ناشی از این تأخیر خواهد بود.
۳. دموراژ گمرکی:
جالب است بدانید که اصطلاح دموراژ نخستین بار برای معطلی کشتی‌ها در گمرک به کار رفت. این واژه بعدها به ظروف نیز گسترش یافت. تعرفه دموراژ کشتی به تأخیر در تخلیه بار از کشتی در بندر مربوط میشود و هزینه‌ای است که مالک بار باید در این خصوص پرداخت کند.
فری تایم چیست؟
زمانی که فرد یا شرکتی با یک شرکت حمل و نقل قرارداد منعقد می‌کند، مدت زمانی را به عنوان وقت آزاد در آن قرارداد تعیین می‌کند. فری تایم به دوره‌ای اطلاق میشود که صاحب کالا می‌تواند بدون پرداخت هزینه اضافی، کانتینر را در اختیار داشته باشد. به‌طور کلی دو نوع فری تایم وجود دارد:
زمان آزاد مبدأ:
این زمان به دوره‌ای اشاره دارد که کانتینر خالی از محوطه خارج میشود و تا زمانی که کانتینر پر به محوطه تحویل داده شود، ادامه می‌یابد.
زمان آزاد مقصد:
این زمان به دوره‌ای اطلاق میشود که کانتینر پر از محوطه خارج میشود و تا زمانی که کانتینر تخلیه و دوباره به محوطه بازگردانده شود، ادامه می‌یابد.
چه عواملی باعث ایجاد دموراژ کانتینر می‌شوند؟
پس از آشنایی با مفهوم و هزینه‌های دموراژ، مهم است که دلایل این جریمه و عواملی که موجب افزایش هزینه می‌شوند را بررسی کنیم.
در ادامه به برخی از عوامل مؤثر در ایجاد خسارات کانتینری اشاره میشود:
- اگر دریافت‌کننده کالا از زمان ورود محموله به گمرک و مراحل حمل آن بی‌خبر باشد، قادر نخواهد بود کالا را در زمان مقرر ترخیص و تحویل بگیرد.
- این مشکل ممکن است به دلیل عدم دریافت به موقع مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا از سوی گیرنده رخ دهد.
- چنانچه گیرنده به اندازه کافی سرمایه برای تخلیه به موقع کانتینر نداشته باشد، مشمول پرداخت جریمه خواهد شد.
- در صورتی که کالای دریافتی با سفارش فروش مغایرت داشته باشد، اختلافی بین حامل و دریافت‌کننده به وجود خواهد آمد.
- توقف کانتینر به منظور بازرسی و طولانی شدن پروسه نیز می‌تواند عامل مؤثری باشد.
تمامی این موارد از جمله دلایل اصلی افزایش هزینه‌ها و ایجاد جریمه‌ای تحت عنوان دموراژ محسوب می‌شوند.
مناسب ترین روش‌ها برای کاهش هزینه دموراژ
برای جلوگیری از پیامدهای دموراژ، می‌توانید با چند راهکار ساده از افزایش هزینه‌ها پیشگیری کنید. در صورتی که پیش‌بینی می‌کنید فرایند ترخیص کالا از گمرک به طول انجامد، بهتر است کانتینرهایی با زمان ترخیص بیشتر را انتخاب کنید.
همچنین، توصیه میشود بارنامه خود را با دقت کامل مطالعه کنید تا از عدم وجود تعرفه‌های غیرمنتظره قبل از حرکت کشتی اطمینان حاصل کنید.
علاوه بر این، مناسب‌ترین زمان برای آماده‌سازی و جمع‌آوری مدارک ترخیص، آغاز مراحل قبل از ورود بار به گمرک است؛ این کار به شما کمک می‌کند که فرآیند گمرکی را سریع‌تر و آسان‌تر انجام دهید و بتوانید کانتینر را به موقع به شرکت حمل و نقل تحویل دهید.
تفاوت دموراژ و حق توقف چیست؟
دموراژ و حق توقف دو اصطلاح رایج در زمینه حمل و نقل بین‌المللی هستند که گاهی اوقات به اشتباه به جای یکدیگر به کار می‌روند. به ویژه در کشورهایی مانند ایران، این دو واژه به یک معنا تعبیر می‌شوند. اما چه تفاوتی بین حق توقف و دموراژ وجود دارد؟ به طور کلی، دموراژ به هزینه‌ای اطلاق میشود که به خاطر تأخیر در تحویل کالا اعمال می‌گردد، در حالی که حق توقف به تأخیر در بازگرداندن کانتینر مربوط میشود.
فرض کنید کالایی در یک کانتینر به تاریخ معین به بندر می‌رسد، اما فردی با چند روز تأخیر آن را دریافت می‌کند. در این صورت، برای هر روز اضافی که فراتر از مدت تعیین‌شده در قرارداد است، باید هزینه‌ای بپردازد. حال اگر کانتینر در تاریخ مقرر تحویل نشود، وی موظف است به ازای هر روز تأخیر در تحویل کانتینر، هزینه حق توقف را پرداخت کند.
کوتاژ دموراژ چیست؟
شماره کوتاژ به شناسه‌ای گفته میشود که پس از ثبت اظهارنامه در سیستم EPL به هر کالا اختصاص می‌یابد. این شماره فرآیند شناسایی و انتقال محموله را برای ماموران و کارکنان گمرک تسهیل می‌کند و هر کالا با همان شماره در گمرک شناسایی میشود. در تعریف دموراژ، عددی که هزینه مربوط به تأخیر برای یک محصول خاص را مشخص می‌کند، به عنوان کلبه دموراژ شناخته میشود.
تفاوت هزینه دموراژ و دیسپچ
دموراژ به عنوان جریمه‌ای تلقی میشود که به دلیل تأخیر در تحویل کانتینر باید به شرکت حمل و نقل پرداخت گردد. از سوی دیگر، دیسپچ به فرآیندی گفته میشود که در آن کانتینر قبل از زمان تعیین‌شده به مالک اصلی خود بازگردانده میشود. در این حالت، صاحب کالا ممکن است از شرکت حمل و نقل نیز پاداشی دریافت کند.
چگونه دموراژ بر اعتبار مشتری تأثیر می‌گذارد؟
همان‌طور که پیشتر اشاره شد، دموراژ هزینه‌ای اضافی در روند تجارت است که شامل حال معامله‌گران و در واقع فردی که کانتینر را از شرکت حمل و نقل کرایه کرده، میشود.
در صورتی که بازگرداندن کانتینرها پس از مهلت تعیین شده در قرارداد به تأخیر بیفتد، پرداخت این هزینه الزامی خواهد بود. وجود سابقه پرداخت دموراژ در سوابق تجاری افراد به هر دلیلی نشان‌دهنده عدم پایبندی تجار به تعهدات خود نسبت به شرکت حمل و نقل و اجاره‌دهنده کانتینر است.
علل متعددی وجود دارد که باعث میشود افراد نتوانند کانتینرهای اجاره‌ای را در زمان مناسب به شرکت بازگردانند، اما این موضوع به طور حتم تأثیر منفی بر روی اعتبار تجاری آن‌ها خواهد گذاشت.
مسئولیت پرداخت هزینه دموراژ (خسارت ناشی از تأخیر) بر عهده کدام طرف است؟
همان‌طور که پیشتر بیان شد، دموراژ به هزینه‌ای اطلاق میشود که معمولاً از سوی صاحب محموله به خاطر تأخیر در برگشت کانتینرها پرداخت می‌گردد. بنابراین، در صورت تأخیر در تخلیه کشتی و کانتینرها، صاحب محموله ملزم به پرداخت مبلغی به مالک کشتی است. در این شرایط، قراردادی از پیش تعیین میشود که در آن میزان خسارت و همچنین طرفین قرارداد (یعنی پرداخت‌کننده و دریافت‌کننده معافیت) به‌طور دقیق مشخص می‌گردد.
سخن پایانی
هزینه دموراژ یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در مدیریت حمل و نقل دریایی است که می‌تواند به طور قابل توجهی هزینه‌های کل عملیات را افزایش دهد. به همین دلیل، انتخاب یک شرکت حمل و نقل دریایی مطمئن و حرفه‌ای که بتواند زمان‌بندی دقیقی ارائه دهد و از بروز هزینه‌های اضافی دموراژ جلوگیری کند، اهمیت ویژه‌ای دارد.
شرکت حمل و نقل دریایی آرنا پترولیا با سابقه‌ای درخشان در ارائه خدمات حمل و نقل دریایی سریع، ایمن و با هزینه بهینه، همراه شماست تا فرآیند حمل محموله‌های شما را به بهترین نحو ممکن مدیریت کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره تخصصی در زمینه کاهش هزینه‌های دموراژ و حمل و نقل دریایی، می‌توانید با شماره تماس ۰۲۱۹۱۰۹۹۳۱۹ در تماس باشید. آرنا پترولیا، انتخاب مطمئن برای حمل و نقل دریایی شما.
سوالات متداول
۱. اصطلاح دیسپچ به چه معناست؟
دیسپچ به وضعیتی اطلاق میشود که در آن، کانتینر پیش از زمان مقرر به شرکت حمل و نقل ارسال می‌گردد؛ در این شرایط، ممکن است شرکت مزایایی برای صاحب کالا در نظر بگیرد.
۲. چه عواملی می‌توانند روند ترخیص کالا را کند کنند؟
عدم تهیه مستندات لازم، نداشتن مجوزهای ضروری و ناآشنایی با قوانین گمرکی از جمله عوامل اصلی هستند که می‌توانند موجب تأخیر در ترخیص کالا شوند و هزینه‌هایی نظیر دموراژ را به همراه داشته باشند.
۳. هزینه دموراژ به چه پارامترهایی وابسته است؟
نوع و اندازه کانتینر، ظرفیت آن و تعداد روزهایی که کانتینر با تأخیر برگشت داده شده است، تأثیر مستقیم بر افزایش یا کاهش تعرفه دموراژ دارند.
۴. چه کسی مسئول پرداخت دموراژ است؟
دموراژ به عنوان خسارتی شناخته میشود که به خاطر تأخیر در بازگشت کانتینرها باید پرداخت شود؛ بنابراین، در صورت تأخیر، صاحب بار ملزم به پرداخت مبلغی به مالک کشتی خواهد بود.